ZIORDIA ERTZA - Larra´s Crack

 

Ziortzako ertzaren punta harrora igo den eskalatzaile oro, rapel lerrotik behera jaistean, eta begirada Arabako lautada zabalerantz bideratuta, zihur naiz, aurrean agertu zaien horma leun eta tentearen liraintasunak txundituta utzi dituela. Mendizale horietako batzuk, harrizko erronka hau eskalatu ahal izatea amestu dugu, desafio horren konkistatzaileak izatea, Stigek eta Landerrek amets hori egia bihurtu dute.

Ez nau harritu, Larra 's Crack Iñaki Mendizabalekin errepikatu dudan honetan, bere lehen luzean aurkitu dugun zailtasunak, argi zegoen honek horrela izan behar zuela, ez ziola aukerarik emango eskalada libreari, eta are gutxiago behetik irekitzen hasi ezkero.

Ebidentzia horrek, ziur aski, hoztu egin ditu hain igoera desiragarria sinatzeko asmo guztiak. Stig eta Lander saiatu dira lehen luze anker horri ahal duten zuku gehien ateratzen, eta lortu ere.

Inaki eta biok Irati bidetik igotzen hasi ginen, eta erlaitz belartsuak gurutzatuz Ziortzako ertza zatitzen duen haitz-urkilara iristea lortu genuen. Stigek eta Landerrek soka luze bat dute utzita Larra´s Crack lehen bileraino iristen dena. Soka hau, zati batean oso erabilgarria gertatu zitzaigun, urkilatik bidearen hasieran dagoen zuhaitzeraino, kanal zikin eta tentea da.

Hasiera bitxia du lehen luzeak. Zuhaitz batetik igo behar da hiru bat metro harria ukitu baino lehenago; eskerrak lizar lirainak hor jaiotzeko borondate ona izan duen, bestela oso zaila izango zen horman gora igotzen hastea. Ondoren, ia eskalada askean, urrats gogorrak gaindituz, mugimendu behartuetan, giza trebetasunetik irteten den sekzio bateraino iritsi beharra dago. Ez dut esaten horma tarte zaputz hori eskalada librean egin ezin daitekeenik, gauza zailagoak eskalatuak izan dira. Sabai pitzatuak helduleku txikiak ematen ditu, baina okerrena oinak dira, bainuontziko portzelana bezain leuna dago. Amorrua ematen du iltzeetatik zintzilikatzeak, horrek ezereztasun-sentsazio handia sortzen bai du, eta inpresioak zati krudel osoan iraungo digu, bilera deserosora iritsi arte.

Bigarren luzeak ere ez nintzela erratu konfirmatzen dit, nire hurruneko hautemateaz ari naiz, liraina ikusten nuen eta ederra baino ederragoa da. Hemendik Stig eta Lander zoriondu nahi ditut horma paregabe honen harrizko kapritxo hau bere osotasunean mantentzea gaitik, bera kateatzea izugarrizko poza izan da, nuen guztia eman nuen.

Esan bezala, gutxi eskertzen duen ahalegina egin ondoren, lehen luzeko bileran zintzilik eta burumakur nagoela, egun horretako eskalada irteera salbatzeko itxaropena bigarren luzean jartzen dut, eta zin dagizuet lortzen duela. Hormak bertikaltasuna galtzen du hemen, eta gainjarritako bi arroka-plakek, enbor azala balitz bezala, sortzen duten arrakala zabal eta erakargarriak, eskuak kanpoko azaleran eta oinak barrualdean eramatea eskatzen dit. Azken hau, beheko plaka infernutarra bezain leuna dago. Hemen, ordea, pareta ez dago hain tente, eta oinek hormako zimur txikietan eusten dira. Baina festa ez da honekin bukatu, pitzadura basatia igotzean, oraindik, soilik, erdia egina dago, deskribatuko ez ditudan beste bi sekzio gogor geratzen dira bilera desiragarrira iristeko.

Bigarren bilera erosoa da. Sokatik zintzilik egon behar badugu ere, oinak erlaitz zabal batean bermatzen dira, eta horrek atseden hartzeko aukera ematen du.

Teilatu erraldoi baten aterkiaren azpian gaude, eta, itxura guztien arabera, harkaitzezko sabel horretatik ezin da zuzen igo. Landerrek eta Stigek ondo aztertu dute horma tentagarria, zeharkaldi luzea egiten dute beren itzalpean, gailurrera eramango dituen pitzadura baten bila. Eskalada mugimendu ederrak ematen ditu ezkerretik eskuinera egin beharko dugun zeharkaldi honek. Hau gainditu ondoren eremu nabarmenago batean sartzen gara. Bitxia egin zitzaigun bai Iñakiri bai niri hirugarren bileraren instalazioa, leku deseroso batean jarrita dago, laugarren luzeko urrats garrantzitsuaren erdian. Ulertu ditzazket zergatiak, ikusia naiz horrelako maniobrak beste eskalada bideetan; zati zail baten erdian bilera jarri eta seguroak oso tartetuak, era horretara azken paraboltetik irtetzean mugimendu zail batzuk saiestu ahal izango ditugu. Gure iritziz ez dago honen beharrik, dena osorik eginda ere pausoak ez dira zaiak, beraiek proposatzen duten zailtasun mailan sartzen da. Gainera hiru metro beherago erlaitz bat dago bilera muntatzeko erosoagoa, leku honetan bilera muntatu ezkero laugarren luzea kalitatean hobetuko zen. Tarte hori gaindituta, begiratoki pribilegiaturako bidea, Ziortzako ertzaren gailurra, paseo atsegina da.

Ez da normala, zerbait aldatu da mendiko euskal eskaladaren eskalan, azken bi urteetan ziortzako ertzean hiru bide ireki dira. Duela berrogeita hamar urte klasikoa bezala ezagutzen duguna eskalatu zen, eta bat-batean lau bide dira izterrezur harritsua zeharkatzen dutenak. Esanguratsuena, denak oso onak direla.

 

VIGNEMALE - Solo estoy sangrando

 

Haitzezko horma itzelean eskegitako glaziar zaharrak isurtzen dituen malkoak meandro bihurtzen dira egundoko harri blokeak atseden hartzen duten zelai berdean. Gau itxia da, eta, hala ere, irudi harro hori oroimenean daukat oraindik. Nailonezko tela finaren babesean, Ouletteseko ordokiaren iskinean, gustura sentitzen naiz neurrigabetasun basati honen barruan. Etzanda nago lur gogorraren gainean, eta, nire zentzumenak adi daude, inguruan gertatzen ari diren aldaketen lekuko naiz; ur jaioberriek nire ondotik igarotzean egin dituzten barre lotsatiak bailaran behera doaz. Haize leunak mugitzen duen belar lehorraren usainak seinale da landareak bizi-ziklo laburraren amaierara iristen ari direla. Harri-blokeen mugimendu ia hautemanezinak ohartarazten dit beherantz bultzatzen dituen indar bat dagoela. Liluratzen nauen lekua da hau. Askotan egon naiz, beti gainean dudan horma ikaragarria eskalatzeko intentzioan.

Gau berezi horietako batzuk orain daukadan sentsazioarekin pasatu ditut, lasai, lagunen berotasunaren segurtasunean.

Baina nik ere sentitu dut hemen bakardadearen hotza, harriak erortzean egiten duen eztandari beldurra, landare freskoaren usainaren nostalgia. Hori guztia nire izateko arrazoia zalantzan jartzeraino.

Ez zen erraza izan ipar pilarra bakarka eskalatu nuen aurreko gaua, ez nuen minutua ere lo egin. Nire gaitasuna probatu nahi nuen eta mugen ertzetatik hurbil ibili nintzen. Piton Carre eskalatu nueneko oroitzapenak segurtasun gehiagokoak dira, agian eskaladarako material gehiago nuelako. Arlaud Souriac egin nuenean gaueko bakardadea saihestu nahi nuen, ez nuen Oulettesen bibakatu, egunean gora eta behera egin nuen. Baina bai bakardade erabatekoenean sentitu nintzela nire pirineista hastapenetan, Gaubeko coularra eskalatzera gindoazela, nirekin zeuden bi lagunek atzera egin zutenean. Lehenengoa, gosaldu ondoren porro bat erre zuenean erretiratu zen, lo-zakuaren berotasunera itzultzen zela esan zigun, koadro-aurpegia geratu zitzaigun. Bigarrena gero izan zen, iluntasun hotzean, coularrerako lehen malda tenteen aurrean, sabelean ukabilkada bat bezala izan zen, bakarrik jarraitu nuen.

Horma paregabe honetan esperientzia gehiago izan ditut, baina ez hauek bezala, eskalada hauetan bakardadearen lasta arrastatu behar izan nuen: Kanu handiarekin bi aldiz igo dut horma beldurgarri hau. Lehena Bellefontetik, istorio hau idaztera eraman nauen bidearen ondotik doana. Eta bigarrena, Coular de Gaube eskiak bizkarrean hartuta; gu ere ekintzaile gazteak izan ginen. Beste behin ere Bellefonteko bidea igota daukat, Jon Ugarterekin batera, Diedro Horiaren lehen zatia eskalatu eta diedroaren azpiko aldapetan bibakeatu ondoren, bide horretatik gailurrera irten ginen. Toño Carasolekin ere igoa dut mendi hau,  negu hotz batean izan zen, mukizu bat nintzela, Arlaud-Souriac eskalatu nuen Rigloseko ilegorriarekin. Hiru aldiz igoa dut pirinioetako izotz biderik esanguratsuenetakoa dena, udaberri oso aurreratu batean izan zen azkena. Gogoan dut fronte hotz baten ondoren Vignemale izotza bezain gogorra aurkitu genuela. Claudio Reyrekin izan zen, eta, ez dut bizitza osoan ahaztuko argentinarraren zorion-aurpegia Chausenque puntaren gailurrera iritsi ginenean. Mikel Galdosekin ere pioletak dantzan jarri nituen Coular de la Yin, alpinismoarekiko pasiaz blai egin ninduen Oñatiarrak. Baina hainbesteko ahaleginaren gailurra Chemarirekin indarrak batu nituenean etorri zen, madrildarrarekin batera, pirineismoaren tenplutzat jotzen dudan mendian, eskalada-bide bat sortzea lortu nuen. Nire laguna eta biok Ilusiones ireki genuen, Diedro Horia eta Despiu-Luquet bideen erdian doan lerroa. Alpinismo serioko bide bat da hau, kirol-eskaladan maila altua eskatzen duena.

Barkatu nire harrokeria, baina kontatu beharra neukan, denbora asko eman dut, eta esfortzua izugarria izan da, guztia lortzea. Serio hartu nuen alpinismoa, alpinista izan nahi nuen, eta leku hau ezin hobea iruditu zitzaidan neure burua prestatzeko. Eskalatzaile indartsua izatea ez da nahikoa alpinismoa praktikatzeko, erresistentzia fisikoa eta, batez ere, mendian eskalatuta bakarrik lortzen den seigarren zentzua dira giltza igoera konprometitu horiek arrakastatsuak izateko.

Iñakik lehen minututik hartu zuen aurrea. Ez bakarrik erritmoan, baita ekimenean ere. Iñigok eta biok gidatzen utzi ginen, Oñatiarra galaktiko dago. Berak proposatu zigun Vignemalera etortzea. Baldintza bakarra jarri nion nik: biharamunean, eguerdiko ordu bietan, lanera joan behar nuela, beraz, berdin zen zein ordutan iritsiko ginen gailurrera, gau hartan bertan furgonetaraino jaitsi beharko genuen. 

Serio ibili zen Iñaki informazio bila. Berak lortu zuen Arizioren eskutik bidearen krokis zahatza. Eta, Ekaitzekin ere hitz egin zuen informazio freskoa lortzeko, nafarrak, Joseba Iztuetarekin batera, igo zuen horma erraldoia egun batzuk lehenago. Iñigok eta biok ez genuen minutu bakar bat ere inbertitu eskalada prestatzeko, gero eta maizago "vamos viendo" teknika erabiltzen dugu.

Frontalen argitan hasi ginen haitz erraldoiaren oinetatik gora, goizeko seirak pasa ziran. Haitz trinkoak ez du autobabeserako aukera handiak ematen, nahi baino gutxiago segurtatu genuen gure burua hasiera horretan. Harria lehen partean behintzan onargarria da. Ez da erraza Bellefont bideko lerro nabarmena utzi eta arroka zalantzagarriko itsasoan sartzea, ez bai dago nondik jo adierazten duen erreferentziarik. Badirudi kordada batzuk aipatu dudan bide horretatik hasten direla eta bi luzeren ondoren "solo estoy sangrando" bidera itzultzen direla. Guk jatorrizko bideari jarraitu genion. Bide erraldoiaren lehen zati honetan seigarren luzeko bilerara iristea nabarmentzen da, non paperak aldatzen diren, bigarren doan eskalatzailearen konpromisoa aurretik doan eskalatzailearena baino handiagoa da, beherantz eskalatuta iristen da bilerara.

Ariziok egindako krokisa.

Erritmo onean gindoazen, lehen zatiko haitz plaka grisak azkar eskalatu genituen. Nahikoa zen, garaia iritsi zitzaigun kordada-buruan aldaketa egiteko; hiru pertsonako kordada bat ginenez, ez genituen luze bakoitzeko soka buruko aldaketak egin, bide osoa talde luzeetan banatu genuen, eta horrela, justuagoa izatetik aparte, denbora gutxiago gastatu genuen aldaketak egitean. Ni jarri nintzen aurrean zazpigarren luzaren ondoren. Ez niri tokatzen zitzaidalako, bileraren segurtasunera Iñigo baino lehenago iritsia nintzen, eta inertziak eramanda, hurrengo luzearen prestaketei ekin nion.

Paperean tramite hutsa bezala ikusten zena, errealitatean amesgaizto bihurtu zen. Nahastu eta horman galdu nintzen. Egoeraren larritasunaz jabetu nintzenean berandu zen. Nire abilezia guztia erabili behar izan nuen labirinto hartatik irteteko. Ia aukerarik ez zegoen lekuan bi pieza txiki jartzea lortu nuen eta urdailean korapilo bat nuela jaitsi nintzen nire lagunak zain zeuden tokirarte. Gehien izorratu ninduena denbora baliotsua galtzea izan zen, eta egunean lehen aldiz ordutegiaz kezkatzen hasi nintzen. Berriro nire lagunen ondora iritsi nintzenean aurrera jarraitu nuen, norabide egokian oraingoan. 

Iñigok, Ofita harri beta berdea duen diedroan hartu zuen aurrea. Ederra ikusten da linea tono ilun horretan, sendoagoa antzematen da harria hemen. Luzeen atzerakako kontaketa aspaldi hasi genuen, gailur desiratura iristeko zenbat geratzen zaizkigun jakiteak eragin motibagarriagoa du zenbat eskalatuak daramatzagun jakiteak baino.

Hormaren azken zatian sartuak ginen, Gaubeko ertzean amaitzen de pareta bertikala, hemen biltzen dira luzerik zailenak eta ederrenak. Hamalaugarrena nabarmentzen da, pitzadura handia duena. Bertan, gurekin arrastaka ekarritako lauko bi friend handiak erabili genituen, eta haiek gabe igaro daitekeela esan daiteke. Pitzadura zabalaren ondoan arrakala finagoak daude, eta horietan friend txikiagoak sar daitezke.

Baina bide nekagarri honen izarra hemezortzigarren luzea da, "Solo estoy sangrando" bidearen azkena, bikain gisa definitzen dudana. Arroka grisezko plaka trinko bat da, eskuak eta oinak estu-estu dituena, eta ondo eskalatzera behartzen du, horma-atal ikaragarria eskubitiktik ezkerrera zeharkatzen dugun bitartean. Bileratik hamar metrora Bellefont bidearekin lotzen da. Iñakik kikiltzen zaituen luze hau igo zuen, nik soka laga nion, Oñatiarrak gozatu zuen goraka zihoala, bere kalitatea goraipatzen zuen bitartean.

Iñigoren eta nire aurpegi nekatuek kontraste egiten zuten Iñakiren begi distiratsu eta bizitsuekin. Pozten nintzen Gauberen ertzera onik eta garaiz iritsi ginelako, arratsaldeko zazpiak ziren. Aitzitik, katu-oinak hain luzaro jantzita edukitzearen oinetako minak ez zidan balentriaz bete-betean gozatzen uzten. Jaitsiera luze eta neketsuan pentsatze hutsak nagiak sortzen zidan ere.

Lau aldiz egona nintzen talaia pribilegiatu honetan, eta oraindik ere zalantzak nituen nondik tira egin bertatik jaisteko. Lau aldi hauetako bitan gauak irentsi gintuen eta galduta ibili ginen, zonbiak noraezean bezala. Bosgarren aldi honetan asmatu genuen: gure azpian zabaltzen zen kanalera jaitsi ginen konbentzimendu handirik gabe, eta han rapel bat topatu genuen. Bi rapel egin ondoren azken zatia beheruntz eskalatuz jaitsi genuen Gaubeko ertzaren lepo nabarmeneruntz. Hemendik muino batera igo ginen eta ertza segi, beti ipar-mendebalde norabidean. Jetsieraren puntu batean, Col d’Oulettes gure oinetan eta begi bistan genuela, zuzen jaitsi ginen ipar norabidean bera irabaztera. Ouletteseko aterpera iritsi aurreko maldetan atera genituen argi frontalak bide malkartsua argitzeko. Gure bibakera iristean konturatu ginen dendak lurrean zirela, baten batek bota zituela. Imaginatu genuen aterpeko guardak izango zirela muntatuak utzi genituelako. Dirudienez, hau ezin omen da egin. Pixka bat jan eta atseden hartzen genuela, gaua bertan igaro edo furgonetara jaitsi eztabaidatu genuen. Niri, lo zakuaren goxotasunean pentsatze hutsak bertan geratzeko gogoa ematen zidan, eta hurrengo egunean goizean goiz behera jaitsi. Ez nituen konbentzitu eta motxila astuna sorbaldan iltzatuta behera jaisteko beste erremediorik ez nuen izan.

Jipoiaren ajea gaindituta, egindako eskaladari buruz hausnartzea besterik ez zait geratzen: gustatu zait, zaigu, “Solo estoy sangrando” bidea, abentura itzela da. Leku honetan eskalatzeagatik bakarrik, giro bikain horretan, merezi du zalantzazko harriarekiko ziurgabetasuna jasatea eta eskalada amaigabearen nekea sufritzea. Hemen, Pirinioetako mendirik lirainenean, eskalatzeak prezio bat du, eta ez da merkea, eskatzen dizuna ordaintzeko prest egon behar duzu, zalantzarik gabe.