2025(e)ko urtarrilaren 25(a), larunbata

SIERRA CANTABRIA - EL HUSO - Requiem por el Otoño

 
Paseando por las montañas argazkia.

Bakarkako saiakera:
Lur gorri eta itsaskorreko pista zulatuari segiz, kotxea uzteko lekura iritsi naizenean, furgonetaren motorra itzali eta kanpora atera naiz, ixiltasunaren  errealitatearekin egin dut topo. Haizearen zarata, hostoen astintzean, zen soilik entzuten nuena, oztoporik gabeko xuxurla hotza, requiem kutsuko kantua. Inkontzienteki bakarrik nagoenaren sentzazioa areagotu egin zait. Ordurarte, gidatzean, irratia piztuta neraman eta bidai luzean zehar esatarien ahots epelak konpainia egin didate, ez naiz nire egoeraz jabetu ere egin. 
Burua altxatuz aurrera begiratu dut, mendiko zuhaitz-hegalera, ekarri nauen lurrezko bideari bizkarra emanez, haran emankorrari, erosotasunari, uko eginez. Eskalatu nahi dudan horma aurkitzean burua argitzen joan zait. Zertara etorri naizen pentsatzeak kemena ematen dit, motxila prestatzen hasi naiz.

Caminando por las montañas argazkia.

Gogorra izan da. Hormaren azpira ezin iritsi Ibili naiz, zuhaixken artean trabatuta, ezin pasa, amore emateko pronto, orratzaren oinarrira heltzea balentria izan da.

Ezin da gutxietsi sierra Cantabrian hormen hurbiltzea, askotan idatzi dut baso itxi hauetan jasan ditudan zorigaitzez. Errepidetik bertan ikusten dira, gertu, baina ezpeldi hauek amets gaiztoak dira. Eta ez da bakarrik adar-sare estuarekin burruka egin behar izatea, hezetasun egunetan, eta horrelakoetan etortzen naiz ni honuntza, goierrin euria ari duenean, ezpel hostoak blai egoten dira, adarrak mugitzearekin dutxa hotza hartzen duzularik. 

Gaur ere horrela iritsi naiz orratzaren oinarrira, nekatua eta bustia. Antoñanzas anaien krokrisak berrogei minutuko hurbilltzea markatzen zuen, nki bi ordu tardatu ditut. 

Ez ditut ohikoak horrelako eskalada egunak, non ezinezkoa gertatzen zaidan bidea egin edo gutxienez saiatzea, gaur eskalatzen hastea zuhurtasunetik kanpo zegoen, ez da hau eskalada bide bat arinki hartzekoa.
Ez dut eguna alperrikoa izan danik baloratzen, horma azpian egon naiz eta beherakoan bidea zertxobait garbitu dut. Zaia izango da hurrengoan nik garbitutako traza aurkitu eta segitzea, baina, horrela bada, lagungarri izango dut modu txukunean orratzera iristeko.  Horma handiaren ezkerretara zuzen orratzera igotzen den kanal harritsua hartu beharra dago, hemendik kanpo, eta hau da gaurkoan gertatu zaidana, natura basatiarekin gupida gabeko borroka da.


Lagunarekin burutzea:
Hitz batekin definitu beharko banu Iñakirekin batera El Huso orratzera egin dudan bigarren eskalada saiakera, hitza, “juxtu” izango zen:
Lur gorriko pista zulatutik barrena furgonetarekin hormara hurbiltzean larri ibili gara. Iñaki ibilgailutik jaitsi behar izan du, eta, buztin irenskorretik ateratzeko gogoz bultza egin.
Nekez hurbildu gara ezpel baso itxitik orratz tematira, gaurkoan ere amore emateko gertu, ozta-ozta iritsi gara. Bigarren aldi honetan ere oker ibili naiz, eta noraezean ibili gara baso hezean zehar kanal arraioren bila. Busti-busti eginda iritsi gara orratzaren oinarri ezerosora.
Eskalatzean ere, geure barren-barrenetik atera behar izan dugu gogoa. Laino itxi eta hotz batek estali gaitu, giro goibela sortuz, aurrera egitea oso estua izan da.
Kezka bat eraman dut bueltaka buruan eskalada osoan, itzulerarena. Basoko jaitsierak ez ninduen larritzen, hori banekien urraturen bat gehio edo bat gutxiagorekin lortuko genuela. Urduritasuna furgoneta pista baldarretik ateratzeko gai izango ote ginen edo ez galderarekin batera zetorren. Sabela uzkurtuta, eta daikiri bat baino astinduago, ozta-ozta gainditu dugu pista-tarte malapartatua. Lasaitu handia hartu dut furgoneta pista lohitsuaren beste aldean ikusi dudanean.





Eskalada kronika orok eskatzen duen moduan, “Requiem por el Otoño” bideak utzi didan aho zaporea baloratu behar dut, ez da kritiko baten irizpena: Oso-oso ona dela diot, bost izar merezi duen eskalada bide horietako. Bigarren luzea, average sistema erabiliz, hau da, puntutan berdinduta dauden luzeak sailkatzeko detalle txikietan jarri beharko genuke arreta, bideko txapeldun aterako zen, ikaragarri gustatu zait. Zabaldua dagoen estiloari ere puntuazio altua emango diot, Antoñanzas zigilua dauka. Honekin, mendiko eskalada bide bat izanik, ondo menderatu beharko dugu autobabesa. Horma eder eta tente honen ezaugarri nagusia zuloz beteta egotea da, eta ez dira beti Totemak ondo sartzen, batzuetan handiak edo txikiegiak gertatu zaizkit hutsunetan erabiltzeko ahalegina egin dudanean. Nik faltan bota ditut Tricamak, zuloetan bereziki primeran sartzen diren gailuak.
Zerbait negatiboa esateagaitik, “Requiem por el otoño” motz geratzen dela aipatuko nuke, beste horrenbeste eskalatzeko gogotan geratzen zara. Honek ba du soluzioa, ondoko beste bide bat egin eta listo.
Guk ez dugu denborarik izan, patxadaz ibili gara goizean, Gasteizen hamarretan elkartu gara; gauean euria egin du, eta goizean oraindik prezipitazio horien arrastoak egongo zirela zioen eguraldi iragarpenak, egia esan egun osoan egon da nahasia. Azkenean, altxor hau eskalatzearekin konforme geratu gara.






















2025(e)ko urtarrilaren 17(a), ostirala

PIC D'ESPADE DU TOURMALET - Bi egoskor eta Injinerua

 

Larunbata arratsari zapore arraroa hartzen ari nitzaion. Ez euritsua eta goibela zelako, etsipenez onartzera iritsi naiz hori, baizik eta euri-tanta lodiak aurpegian amorruz jotzen nindutenean epel sentitzen nituelako, eta hori ez da normala urte sasoi honetarako. Komentatzeko, baita, nengoen lekua ez zela larunbat arratsalde baterako gustatzen zaidan horietakoa, baina Iñigo, Izaro eta hirurok Belartzako industrialdean, kotxez gainezka zegoen Decathloneko aparkalekuan, kirolariz inguratuta, elkartzekoak ginen. Oroitzapen eskasako larunbat arratsalde horretan, Iñigoren furgoneta zabalean materiala pilatzen joan ginenean, absurdoak tope egin zuela uste dut. Lehen sentsazioa maletategiaren zabalera osoa betetzen zuten eskiak sartu genituen izan zen, aseguru poliza bat kontratatuko bagenu bezala sentitu nuen, gutxienez eskiatuko genuen, betiko hitz zuritzaileak. Konbikzio handirik gabe pioletak eskuan hartu eta trastez beteta zegoen maletategian sartu nituenean momentu irrigarriena gertatu zen, nire begirada Iñigorenarekin gurutzatu zenean, irribarre bat marraztu zitzaigun gure aurpegi zimurtuetan, esanahia zuen imintzio bat, - nora oa gizajo hori?


Etxeko egunerokotik ateratzea, lagunekin plana egitea, afari arin baten bueltan farre batzuk egitea, eta nola ez, eskalatzen saiatzea, nahiko arrazoi ba zirela aingurak askatzeko ondorioztatu genuen iparraldeko autopista aspergarri bezain garestiari kilometroak jaten genizkion bitartean.


Igande goiza denboran zehar bidaiatu izan bagenu bezala izan zen, ordu gutxi batzuen bueltan, magiaz, negua iritsi zen. Gure txapazko aterpean esnatzean, egun argi eta hotz batek agurtu gintuen. Opari horrekin indarra hartu zuen gure ilusioak, eta itxaropen izpi batekin eskaladako materiala motxilan sartzen hasi ginen.


Pic d’Espade du Tourmalet ipar hormarako hurbilbidea erraza da. Bareges eski estazioko parking handitik irten eta eskien gainean egiten den ordubeteko paseoa da. Ez du galerarik, Tourmaleteko errepide famatua jarraituz gure begien aurrean agertuko zaigu mendi puska hau.




Ohinarriko elur konoaren azpian egon nintzen arte ez nuen jakin zein zen Iñigok eskaladarako proposatzen zigun linea, bideak ez bai dira nabarmenak, tximinia edo pitzadura sistemak apenas daude. Elur zurizko linea imaginarioak dira hauek, non, haien baldintzak, zenbat izoztuak dauden, dira horietan gora igotzeko gakoa.



Iñigo hasi zen hormatik gora soka-buru, Izaro eta ni bere atzetik gindoazen. Iñigok ezagutzen zuen hasiera hori, egona zen bertan, linea zuria igotzen egin zuen bakarkako saiakera batetan, hormaren erdi parean pareta tentetzen hasten den puntutik jaitsi egin zen, kontuak ez zitzaizkion ateratzen.
Hiru eskalada luzetan Iñigo aurreko saiakeran iritsi zen puntu gorenean jarri ginen, iltze bat dago kokatua. Hortik aurrera linea zuria jarraitzeko aukerak bat baino gehiago dira, puntu berdinera eramaten dutenak, sabai handi baten gainera. Aukera hauetako bat, eskalatzeko errazena ikusten dena, ez du babesteko ahalbideratzen. Itxuraz zailena ikusten denak berriz gure burua zaintzeko aukerak eskeintzen ditu, pitzadura zabal bat da, hortik tiratu zuen Iñigok.



Polita ikusten zen Iñigoren progresioa, estetikoa, neguko eskaladaren irudi perfektua;  amets-egile bat, tresna zorrotzen laguntzaz arroka iluneko horma batean marrazten den lerro zuri bati ainguratua, zerumuga lausora iristeko helburuarekin.



Sabai handiaren gainean galdu zen Iñigo, ezkerretara egin zuen, izkutuan zegoen eta nabarmena den kanal batean, bertan muntatu zuen bosgarren bilera. Kanalak honek ez du kontinuitatea, segituan diedro bihurtzen da, hortik gora segitu genuen. Nik hartu nuen hemen soka-buru ardura, ederra egin zitzaidan tirada.
Soken luzera osoa beharrezkoa izan nuen erosoa den bilera lekura iristeko, hormatik aterako gaituen kanal handiaren hasiera, bloque etzan handi baten azpira.
Azken luzea, nire ustez, bidearen kutsu alpetar handiena duena, inklinazio gutxi duen kanal zabal batetik doa, ertz luze batean du bukaera.


Gailurra izan daiteken punta hurrun ikusten da hemendik, bertara joatea eztabaidatu genuen. Berandu zen ordea, egun argia azkenera iristear zegoen, jaistea erabaki genuen. 

Esatea egitea baino errazagoa da. “Bi egoskor eta injinerua” bidetik jaisteko zeharkaldi luze bat egin beharra dago lehen kanal batetik zehar. Bigarren kanalera iristean behera egiten da. Kanal zabal hau une batean zatitu egiten da, horma begira eskuin aldetik hartzea hobea da. Gu, ez jakinean, erdi-erditik jaitsi ginen eta rapel luze bat egin behar izan genuen erresalte batetik behera. Hortik aurrera bidea nabarmenagoa da, eskiak utziak genituen lekura iristeko ez genituen zailtasun gehiagorik izan. Eta zer esanik ez botei eskiak gehitu genizkoenean, oholak irrist egiten uztea beste lanik ez genuen izan furgonetara iristeko. Beno, hau ere, ez da beti hain bukoliko.



































2024(e)ko abenduaren 18(a), asteazkena

AKETEGI - Hire amak baleki, Hobe ez baleki, Aitak badaki, Kaxero Zerrau


Non Stop eskalada blogean edukia bilatzen saiatu nintzenean, informazioa partekatzeko intentzioarekin, ezinezkoa gertatu zitzaidan, zergatik ? galdetu nion nire buruari. Eskalada krokisen artxibategi desordenatuan bilatu behar izan nuen nire lagunari eskatzen ari zitzaidana helarazteko.


Eneko Madariaga mendizale amorratua da. Haitz eskalada, parapentea, neguko igoerak, dena gustatzen zaio. Aurtengo neguko lehen elurtearen eraginpean Goierrin pioleten eskalada plana egiten ari ginela, eta Enekori azken urteetako aizkorriko eskaladak azaldu nahian, non stop eskalada blogera informazio bila jo nuenean, konturatu nintzen azaldu nahi nizkion horiek ez zeudela, ausnartzerako beta eman zidan. Ezin nuen sinetsi, nola gertatu da hori, beste behin mamu zaharrekin egin nuen topo, etxeko eskaladak ez du baliorik. Ez nien neguko eskalada bide horiei merezi zuten tokia egin.


Joseba Iztuetak eta Unai Cobosek, 2023an, “Hire amak baleki” bidearekin Aketegi gailurraren aurreko puntako neguko eskalada guneari hasiera eman zioten; ( duela gutxi arte Aitxuri bezala ere ezagutzen genuen punta zabal hori. Zegamako udalak eta Lenbur fundazioak bultzatutako ikerketa baten arabera, punta honen izena Aketegi da ).
Aketegi parean dagoen punta hori hainbat kanal nabarmenek zeharkatzen dute. Udan belartsuak diren eta eskaladarako interes gutxi duten kanalak neguan erakargarritasuna handitzen dute mantu zuriak estaltzen dituenean, neguko eskalada berezia sortuz.
Aizkorri mendien ekialdeari begira, neguko bide oso ezagunak eta aspalditik jende asko ibiltzen direnak daude. Kanal horiek, bata edo bestea kenduta, ez dute interes handirik alpinismo bertikalaren ikuspegitik. Hemen ordea, Aketegiko txoko honetan, Txindokiko neguko eskaladarekin gertatu zena pasatu da, neguko eskalada estilo zehatz eta interesgarria sortu dela, bertakoentzat behintzat, erakargarria egiten dena.



2023ko negura itzulita, Josebak eta Unaik “Hire amak baleki” bidea partekatu zidatenean, ez nuen denbora galdu eta iñigori komentatu nion ea eskalatu nahi zuen. Baldintzak oso aldakorrak direla jakitun, denbora galdu gabe, Zegamarako bidean jarri ginen.
Egun batzuk pasatuak ziren goierriko bikoteak bidea eskalatu zutela, eta, aldi berean, fronte hotzak utzi zituen elur-malutak bazterrak zuritu zituztela. Horma azpira iritsi ginenean nahiko lehorra topatu genuen. Ez ordea ezkerretara zegoen kanala. Itzalpean mantentzen zenez hobeto eutsi zion neguko eguzki ahularen eraginari. Apenas eztabaidatu gabe sartu ginen bere laiotzean.

Iñigok izan zuen ohorea oso erakargarria ikusten zen eskaladarekin hasteko. Ondo transformatutako elur pala batek ematen zion sarrera kanal tenteari. Ondoren, eskalada mistoa bere osotasunean definitu genezakeen mugimenduak segitu zuten; izotz zatiak, elurra, haitza, dena entsalada batean.

Lotzen gintuen soka luze osoa, 60 metro, eta gainean zeraman eskalada material ia guztia, bi joku friend, gastatu zituen Iñigok kanal ederra igotzen. Lepo eroso batean muntatu zuen lehen bilera.

Irrikaz atera nintzen ni kanalean gora, eskaladaren edertasuna goraipatuz; esamoldeak dioen bezala, ez du amonarik, inguru zoragarri bezain apaltsu honi nik jartzen dizkiot adjektiboak.



Zailtasuna asko jeitsi zen bigarren luzean, baina ez edertasuna, ertz aereo bat zeharkatuz iritsi ginen Aketegi gailurraren aurreko puntara.
Ez ginen asetu eta bigarren horman, orain bai, “Hire amak baleki”ren azken luzea eskalatu genuen.


Hurrengo neguan, lehen elurtearekin, Xabirekin igo nintzen Aketegira. Ez generaman eginkizun zehatzik, edo agian, “Hire amak baleki” igotzeko asmoetan gindoazen, gauza da hormaren azpian geundela, eta lehen kanalaren baldintza onak ikusirik, hortik gora tiratu genuela.


Konplikazio asko gabeko lehen luze baten ondoren hasi zen festa. Ihes egiteko hainbat aukera zituen horma batek bidea ixten zigun, lehenengoa aukeratu genuen eskurago geratzen zitzaigulako. Bi luze gogor gainditu beharra daude aukeratutako irtera honetatik airoso ateratzeko; lehena horma bertikal pitzatu batetik doa, eta bigarrena, gorputz erdia sartzen den pitzadura zabal batetik.




Laugarrenean, orain ere, zailtasuna jaisten da, kanak estuak eta ikaragarri politak igoaz gailurra zapaldu genuen.
Bide berria irekitzen ari ginela jakitun, azken hormarekin jarraitzea erabaki genuen, bosgarren luze bat gehituz gure bideari. “Aitak badaki” izenarekin batailatu genuen gure proposamena.



Ihaz Xabierrekin bitan igo nintzen Aketegira, eta hirugarrenean bai lortu nuela “Hire amak baleki” eskalatzea. Estutu behar izan genuen horma erditik era ausartean ireki zuten kanal ez hain nabarmena igotzeko, oso interesgarria iruditu zitzaigun.







Eta hau guztia esanda, goazen behingoz izan nuen utzikeria konpondu nahi duen istoriora:

Zegaman geratu nintzen Enekorekin, goizeko zortziretan jaso nuen Bizkaitarra autokarabana aparkalekutik. Denbora galdu gabe apeadero aldera abiatu ginen. 


Oso elurtua ikusten zen Aketegi, ederra goizeko lehen argitan. Baina hori ez da nahikoa neguko eskalada egiteko, elurrak trinkotasun minimoa behar du izan. Zalantza da sentipenik nabariena aizkorrin eskalatzen denean. Aurkituko ditugun baldintzei buruzko ziurgabetasuna. Garbi dakiguna, eskalatzen dugun edozein bide izanda ere, gure burua babesteko haitzean aseguratzeko materiala behar duela izan da. Beraz jakin gabe ze eskalatuko genuen, baina motxilak eskalada materialaz lepo, abiatu ginen Itzubiaga aldera.


Ehiztarien txabola ondorengo pagadian pilatzen da elur asko. Haizeak gailurretako elurra mugitu eta inguru lasai honetan uzten du. Hemen, elurretan bidea ez galtzeko, kilometro bertikaleko markak segitu behar dira. 



Elur sakonean arrastoa irekitzen luze egiten den bidearen ondoren, kilometro bertikaleko markak Sakon handiko kanalera ateratzera doazela, bidea utzi eta ezkerretara hartu behar da erlaitz handi eta inklinatu batetik horma azpira iristeko. Puntu honetan jantzi genituen kranpoiak eta arnesa, eskaladako material guztia soinean jarri ere.


Zuhurtasunaren muga zeharkatuta, 40°ko malda gurutzatzen goaz amildegia oinetan dugula, konszientzia hartzen dugu mugimenduak zehatzak behar direla izan, akatsentzarako ez dagoela lekurik.


Lehen begiradan garbi ikusi nuen, harroka izotz kapa fin baten azpian zegoela, babeserako lekuak bilatzeko lan nekeza eta ziurgabetasun handikoa izango zela; pitzadura izoztuetan friendak ez dute egoki lan egiten, irristatzen dira, konizitate pittin bat dutenak bilatu behar dira. Beraz, bilatzaile neuronala martxan jarrita, erabaki azkarra hartzen dut, hain dinamikoa, inprobisazioa ez dela dirudiela, "Aitak badaki" bidearen hasierako kanalaren azpian muntatzen dut bilera. 


Ez dago beharra bezalakorik adimena zorrozteko. Buruan galduta neukan argazki ilun batean marraztutako traza bat datorkit burura, eskalada ibilerak erakusten dituen marra gorri bat, eta ezezaguna dena ezagutzeak animoak ematen dizkit kanal zurian barrena abiatzeko; aipatu dudan krokis hori Asier, leku eta Smithyk zabaldutako “Kaxero Zerrau” da. Azaltzen ari naizen eskalada ondoren, Ordiziako eskalatzailearekin hizketan, honek kontatzen dit eskalada luze gogorrenean iltze parea topatu zutela, beraz ez duela konsideratzen bidea beraiek irekia denik; guk ez genituen iltze hauek topatu, dena izotzez estalia bai zegoen. Jakin bidearen bigarren luzean daudela, pasilloa deitu dudan zatian, eta derigorrezkoa dela soka bertatik pasatzea zuhurtziaz eskalatu nahi ezkero. Xabierri adierazi nion ere, berak esandakoarekin ez nengoen ados. Ausnartu nion, bi igoera haiek, seguruena denboran oso tartetuak egotetik aparte, urte sasoi desberdinetan burutuko zirela, uda eta negua, gaineratuz, neguko baldintzetan burutzen den eskalada batek ez duela zer ikusirik udan egiten den batekin. Beraz, niretzako, "Kaxero Zerrau" bideak eskubide guztiak ditu Aketegi aurreko puntako neguko eskalada gunean bere tokia eta sinadura izateko. 


Eskaladarekin segiz; gustu handiz nire burua babestuko nuen, baina ezinezkoa gertatzen zaidan, bi erresalte gaindituta, eta Aitak badaki bidea gurutzatu ondoren, harresi hortatik ateratzeko atea izan daitekeen kanal baten azpian muntatzen dut bilera.
Ederra baino ederragoa ikusten da hartu behar dugun kanala, krudela neguaren hatzaparretan, tentazio erakargarria arriskuz betea. Denbora behar dut, baina ondo babesten dut kanal estuko sarrera; friend duin bat eta zinta bat ezkerreko arrakalean trabatutako harrian. Korridore estuan ezinezkoa da babes-puntu bat bilatzea, dena izotzez estalita dago. Ez da zaila eskalatzea; kranpoien puntak alde batean eta bizkarra bestean, pioletek hozka egiten dute ahal duten edozein tokitan, pixkanaka gorantz egiten dut korridorearen hasieran jarritako segurtasun puntuak gero eta urrunago utzita. Pasillotik irtetean erabaki bat hartu behar dut, daramadan teknika eta norabidearekin jarraitu, edo, ezkerretara joan arrail batean trabatutako harri baten segurtasunaren bila, azken horren aldekoa naiz. Zentzutasunaren parametroen barruan sentituta azkarrago egiten ditut korridorearen azken metroak. 


Adiskide bati agurtzen zaion bezala agurtzen dut izotzaren pisuak makurtutako serbal ederra. Enbor zurian zinta bat pasatuta muntatzen dut bilera. Irrika nago, soka mantxo biltzen dudan bitartean, ea Eneko noiz agertzen den kanalaren barrenetik, dakarren aurpegiari argazkia nahi diot egin. Asmatu dut, ez du irribarrea galdu.


Azken luzean, horrela adostu dugulako, soka bukatzean Eneko aterako da, eta gailurrean egingo dugu berriro topo. 
Ez da zaila luze hau, bai ederra ordea, zuriz apaindutako kanalak, elurrez blai, zeharkatzea zentzumenerako plazerra da.




Aketegi aurreko punta igota aukera dago Aketegiko gailurrerako bidean beste eskalada luze bat egiteko. Materiala biltzen ari garen lepotik Gipuzkoako gailurrik altuena den horretara horma zabal bat dago. Oraingoz bi neguko bidek igotzen dute. Berandu da guretzat, zereginak ditugu oinetan ditugun bizitza frenetikoko haran berdeetan, gailurra zain egon daiteke, ez da mugituko, hor egongo da. Grabitateari bere lana egiten uzten diot, eta magalean behera eramaten nau.