ORDESA - Pared de la Fraucata - Jamoncito Vegetal

Nahi eta ezinean bizi gara; urdai azpikoaren zapore koipetsua gustuko dugu, baina  barazki egosiak jaten ditugu, gantzak saihestuz. 

Askatasuna dugu maite, baina amesten dugun askatasun prefabrikatuan ustez  beharrezkoak ditugun gailuak pagatzeko gure burua gatibu daukagu.

    Eskalada dugu gustuko, baina ez dugu onartzen bere arriskua, kapaz gara horma  baten nortasuna aldatzeko, segurtasunaren izenean, gure gabeziak onartu ezean, eta 
dena Instagramen argazki bat jartzeko; baina nere buruari galdetzen diot...  salbuespenak egon ahal daitezke?

    Jamoncito vegetal bidea eskalatu berri naiz Ordesako horma kaotikoan, Nacho  Merinorekin batera igo dut, eta ziurtatzen dut ez dela suzedaneo bat, urdaiazpikoaren gantz  koipetsua dariola eskalada mokadu bakoitzeko, kalitate ziurtagiria duela, ezkur   hobenekin elikatutako urdangetatik ateratako pata negra dela.

     Bide hau eskalatzeko bi motibazio desberdinak mugitzen ninduten: alde batetik bere  estiloa,  Ordesan dagoen bide zailenetako batekin egin behar genuen aurre, eta bestetik, bidearen sortzaile  bezala siñatzen duten hiru handiak oso laguntzat ditut, beraien bidearen errepikapena  egiteak, hein handi batean, beraiengana gerturatzen ninduen, eta estu saiatu beharrean gogoz  pizten nintzen, nire kidetasuna  adierazteko ilusioz.

    Udan eskalatzeko itzala beharrezkoa bihurtu da, ez dago pertsona zentzudunik  atzoko beroarekin eguzkitanjardungo zenik, salbuespenak kenduta, gure aurrean  sokada ausart bat genuen cascadako horman, errukitu genituen Fraucatako  itzal suspergarritik.

Esan dudan bezala, jamoncito Vegetal Fraucata horman dago, eta eguraldi  iragarpenak adierazten zuenari kasu egin nahi eta ezin horretan berandu genbiltzan,  goizeko hamarrak ziran lehen luzearekin hasi giñenerako.

Kuriosoa da lehen tirada hori, eskalada pauso bitxiak egin behar dira gainditzeko;  diedro, arrakala, artesi eta sabai nahasketa berezia; gogoratzen dut Diedro de las  Audibras bidea Santi Graciarekin eskalatu nuenean  sentsazio  berdina izan nuela,       - hau 6b bada zer izango da aurrerago aurkituko duguna? 

Komunikazio akats baten erruz, lehen hiru luzeak bietan egin genituen, nahiko  deseroso soka marruskadura gaitik, ezker eskuin trabeska egiten du nabarmen  bigarren luzeak. Hirugarrenaren irteera, bilera iristea, oso delikatua da, bloke kaosa  dela eta.

Laugarrena bideari zailtasuna jartzen dion luzea da, ezohiko tirada, horma tenteak lehen bistan ez du egin daiteken itxurarik, eta barruan zaudela, poliki aurrera egitean,  zortez babes eta helduleku aukerak azaltzen doaz, gustuz eta beharrez hartzen  direnak.

"Luzearen irteeran, diedro irekian, atzera egiten duen sekzioa da hau, babesa  beharrezkoa nuen zati zail hori gainditzeko; soka gorria friend more batetik pasatzea lortu  nuen, ez zegoen gaizki, justu kabitzen zen zulo errektangular batean kokatua zegoen, nire  kalkuluen arabera erorikoa eutsi zezaken. Azpiko segurua ordea, fisurero ertain  bat zen, arri bloke zatitu bateko arrakalan sartua zegoena, ez zidan konfiantza ematen,  zalantzazko hotsa ateratzen zuen harri zahar horrek ukabilez jotzen nuenean,  zetorkidan eskalada pauso gogorra hobeto babestu  beharra zegoen. 

Diedro irekiak kanaltxo estu bat dauka erdian, pauso gogorrarekin hasi eta berehala,  bertan fisurero bat kokatzeko aukera ikuskatzen zen; besoei ahalegin handia eskatuz  fisurero on bat sartzea lortu nuen, baina ez nuen arnas pittin baten bila atzera egiteko  aukerarik ikusten, segidan jo behar izan nion pausoari.

Gogotxo nindoan, luzea kateatzeko itxaropenez. Ezker eskua kanaltxoan sartu nuen  eta blokeo luze bat egiten saiatu nintzan urrutian ikusten zen laxa on batetara, luze geratu  zitzaidan  mugimendua. Ezin egonean, nekez dardarka, erregleta batekin egin nuen topo, eta nituen indar apur guztiak ateraz, kanaltxoko eskua itxaropentsua zen  erregleta horretara pasaz, laxa salbatzailearen bila lantzatzea bat izan zen. Behatz  puntekin ukitu nuen laxa, nire eskuin eskuko azal gogorrak sentitu zuen guratsu nuen  heldulekuaren zimurtasuna, baina ez zen nahikoa izan nirea egiteko, eskutik alde egin  zitzaidan.

Ez nuen ezer sentitu airean nengoenean, egun osoan gure aldamenean izan  genituen enarak bezala, Cotatueroko espazio irekian txori bihurtu nintzan une  izugarrian, umil, onartu nuen nire porrota". 

    Orain luze horretan pentsatzen dudanean, eta nola saiatu nintzan bera gainditzen,  pozik naiz, Ordesako hormetan erorikoa arte borroka egiteak, niretzat, eskalatzaile  bezala, oso positiboa da, are gehiago, bileraren babesean nintzela, eta Nachok, luzea   egin ondoren, txoko eroso horretara iritsi zen momentuan zoriondu  ninduelako.

Bosgarrena ere ez da luze makala, Nachori tokatu zitzaion, eta ongi saiatu behar  izan zuen gainditzeko. Krokisak bi iltze markatzen zituen trazatu aldrebes horretan,  bakarra txapatu zuen, paperean bigarren agertzen zena, bestearen arrastorik ez  genuen aurkitu, eta horrek, konpromisozko terrenoetan asko esan nahi du. Orokorrean  luze oso ona iruditu zitzaigun.

Seigarren luzeak bilera Diedro de las Audibrasekin partekatzen du, bide ezaguna  niretzat, eta alternatiba tentagarria zen aurrean ikusten nuen sufrikarioarekin  bukatzeko. Baina ez, gu jamoncitoren zapore koipetsu bila etorriak giñan, pata negra  urdai betekada egitea, egongo zen denbora dietetarako.

Luze honetaz ere, aurrekoan egin dudan moduan, xehetasunez azaldu ahalko nituzke eskalada mugimendu eta sentsazio guztiak, oso biziak ditut oraindik, tope saiatu nintzan kateatzeko. Baina ez zaituztet, aitona gaztetako kontuekin asten denean bezala, nekatu nahi, joan eta dastatu besterik ez duzue egin behar.

Ezin dut esan Jamoncito Vegetal bidea oso ona denik, Fraucatako bide gehienekin gertatzen da, gure hoberena eta txarrena azaleratzen du, baina bere helburua lortu du, salbuespena izatea.

  

ANSO - ESPELUNGA - Sin Perdón

Erraza egiten zaigu barkamena eskatzea, norbait iraintzen dugunean konpontzeko erabiltzen dugun hitz magikoa da. Askotan okerra kontzienteki egiten dugu, jakin barkamena eskatu ondoren dena konponduko dela. Umetatik ikasi dugun estrategia da; maleziaz gaiztakeria burutu ondoren, zintzo aurpegia jarri, barkamena eskatu eta listo, funtzionatzen duen formula da. Nik gaur horrelako bihurrikeria egin dut.

Zortez, anitz eskalada bide on daude gure natur inguru eder honetan, estiloz eta graduz desberdinak, nik denak ditut gustuko, soka lagunaren dohainek eta nahiek egiten didate bide bat edo bestea aukeratzea.

Oraingo honetan Nacho Merino izan dut soka kide. Nacho Madrilen jaiotako gazte bat da, gaur egun Jakan bizi dena. Lehen eskalada irteera genuen Nachok eta biok, ez giñan pertsonalki ezagutzen, sare sozialen bidez genuen bata bestearen berri.

Eguna adostua geneukan, lekua eta bidea falta zitzaigun. Logistikaren arrazoiaz Anso bailara ongi etortzen zitzaigun biori. Zein horma ere logikaren barruan sartzen zan, Espelungako paretak goizean itzala dauka, uda egun beroetarako oso aproposa. Bidea aukeratzea zailagoa egin zitzaigun, nik más gasolina eskalatu nahi nuen, baina Nachok egiña zuenez baztertua geratu zan. Nachok culo spray komentatu zuen aukera bezala, nik Enekorekin egiña nuen bide hau. Urdaburu ere or zegoen, baina biok eskalatua genuenez beste bat beharko zuen izan. Azken aukeran, sin perdón geratzen zitzaigun, ezin nuen momentu hau pasatzen utzi.

Aurreko mendean zabaldutako bide honek jarraitzaile falta sumatu du urte mordo hauetan; nork nahiko zuen joan honelako bide batetara?

Nik bide honen existentzia jakin nuenetik nahi izan nuen eskalatu. Orain urte batzuk entzun nuen igoera bat izan zuela. Ziotenez, eskalatzaile hauek, Mikel eta Tron ziran, ez omen zuten ongi pasa bidea igotzen, ez zitzaien sin perdón gustatu.

Normala izaten da honelako eskaladetan informazio eske deitzea. Eskalatzaile hauek ezagunak ditut, beraien telefonoa ba dut ere, baina ez nien sin perdón bideari buruz informazio eske deirik egin, banekien zein izango zen eskalada honi buruzko beraien iritzi eta aholkua, eta nik aholku hori entzunda ezingo nuen Nacho sin perdón bidea igotzen animatu, zerbait ezkutuan nuela ibili beharko nintzen, barkamenaren prezioa altuagoa izango zen, beraz, bidea igotzeko gogoak zintzotasuna gainditu zuen, niretzako gorde nituen xehetasun guzti horiek.

Sin perdón bidea eskalatzea lortu genuenean, idatzi dudan guzti hau kontatu nion Nachori, eta ondoren barkamena eskatu nion.

Gogo biziz hasi nintzen eskalatzen, itxaropenez nindoan metroak irabazten bideari, era askean igotzea ea posible genuen erantzunaren bila gindoazen.

Arraro egin zitzaigun hasierako bi luzeetan bideak arrakala eder bat uzten zuela, eskubi aldean, konturatu ginenean, eta ezker aldeko zati belartsutik jotzen zutela gora. Guk arrakalatik igo genuen, nire iritziz zati honek kalitatez hobetzen du bidea.

 Sabai erraldoia eskalatzerakoan eman zidan bilatzen ari nintzan lehen pista, bidean zehar aurkitu behar genuenaren erantzuna. Direktisima deritzon bide batekin egiten ari giñan aurre, dena zuzen hartzen duen hauetariko bide klasikoa. Garai bateko eskalada estiloa izan zen hau, eskalada artifiziala izaten zen bide hauen ardatza, eta berdin zitzaien eskalatzaile hauei zailtasun handiko zati hauek alboetara zeharkaldiak eginez era askean gainditzeko aukera egotea, direkto joango ziran gorantz, zegoena zegoela, gailurraren bila. Hauetariko eskalatzaile batzuek erabili izan zituzten teknikak gaur egungo etikarekin ez datoz bat, bidean gorago ikusi genuen bezala.

Sabai ikusgarria gainditu ondoren paretak bertikaltasun gehiago hartzen du, eta plaka eskalada da ondorengo bi luzeak eskaintzen duena, laugarren eta bosgarren tiradak dira hauek.

Azken luze hau, bosgarrena, seigarren tiradarekin bat egin nuen; bosgarrenaren bilera plaka liso batean dago muntatua, bilera hau deserosoa izatetik aparte plaka tekniko baten erdian dago, bilera egin ezkero tranpa sentsazioa handia da, A0 erraldoi bat izango zen. Zati hau gainditu ondoren bideak diedro fisuratu handi bat hartzen du, nahiko zikina, zortez bere eskalada itxura baino hobea suertatu zen.

Zazpigarren tiradak hasiera oso polita dauka, ezkata baten antza duen harri laxa dotore batetik, ondoren trabeska batzuekin segitzen du, nahasteko erreza da zati hau, bere denbora hartzen du tirada honek.

Zortzigarrengo luzeak berriro ere sapai erraldoiaren izaera berdina dauka, direktisima teknika agresiboa, edo agian oraingoan okerragoa da, luze desplomatu honetan gantxeatzeko zuloak eskuz eginak daude, eta pikatu batetik bestera mugitu behar zara modu ez naturalean kakoetatik zintzilikatuz, librerako ez dago inongo aukerarik.

Ezin dut esan ez zaidanik gustatu bidea, garaian eta lekuan jarri besterik ez gara egin behar, orain hogeita hamar urte zabaldua da, eta orduan beste era batetara eskalatzen ziren horma zahar hauek. Niretzako sin perdón, Espelungako horma ikusgarrian lehen bidea izanik, txalo bat merezi du, eta gure eskura edukitzeak lagundu egin gaitzake alpinismoan sakondu nahi dugun edonori.

Baina nire iritziz, eta uste apala da hau, gaur egun, eta zortez, ez daude horrelako bide asko, lehen baino hobeto zabaltzen dira gaur egun eskalada bideak, mimo gehiagoz. Orain horrelako bide bat ezinezkoa izango zen. Naiz eta artifizialean gainditu sabaian erraldoi horiek, seguru naiz errespetu gehiagorekin tratatuko zutela haitza, arrokak ematen duen aukera guztiak gehiago aprobetxatuko zituztela. Orokorrean helburua ez da horma igotzea, nola igotzea baizik.

ASON - Empatia

Sentsazioa nabarmena izaten da, burura datozkidan hausnarketekin batera. Lur malkartsu hauek,  eta mendi pikotsuak begiratzen ditudanean, bazter helezinetan etxolak ikuskatu,  gizakiaren bizi iraupen gerra garratza izan zenaren adibide garbia dela iruditzen zait. Gizon  eta emakumeen lan izugarria inguru arrotza menderatzeko, behar bitala bizi irauteko.
   

  Baso zeharkaezinak otzandu, mendi belardiak irabazi, lurra gizarteratu, iraupen beharrean   egindako lan amaigabeak.
   Leku harrigarrienetan ikus ditzakezu pertsona hauen hil a la biziko lanak, pazientzia handiz  eginikoak guztiak, denbora pertzepzio desberdin batez; irauteko sortuak izan diren harri hesiak,  azken belar izpia aprobetxatu nahian eraikitako urruneko bordak, amildegietan zintzilik bertigoa  ematen duten bideak, guzti hau ikusten dut Picos de Europara natorren bakoitzean. 

 Oraingoan ere horrela izan da, ez nuen Ason bailara ezagutzen, eta kontenplatu dudanean  azaldu ditudan hausnarketa guzti horiek kontsolidatu besterik ez dira egin. Puntualizazio  batekin, gaur pentsatzeko asti denbora izan dut Gorka soka luzeetan aseguratzen ari nintzen bitartean, coronavirusaren kontua etorri zait burura. Zer pentsatuko lukete gizon eta  emakume hauek, jakingo balute bitxo mikroskopiko batek, katarro gaizto batek, mundua  gelditzea lortu duela? Sufrimendu eta minaren eskala maila gorenean bizi izan duten  pertsona hauek, zer esango lukete, etxean gorderik egon garela jakingo balute, ikusi ere ezin  dan  zomorro maltzur batengatik? 

 Egia esan bost axolatuko zitzaien gizon eta emakume hauei beraien inguru isolatu honetatik kanpo gertatzen ari zen guztia, denborarik ere ez zuten izango hortan minutua galtzeko, egunerokoak egiten, jatekoa lortzen, nahiko lan izango zuten.

   Lana latz egin duena, bailara eder honetan bizi diren gizon eta emakumeak bezala, Arizio  izan da. Motibazio handia behar da, Ason herritik gora, horma ikusgarriaren azpira, zelai  malkartsuan, motxila trastuz bete, eta deskribatu ezin daiteken ahalegin burugabean, hiru  bide zabaltzeko.

  Empatía du izena Gorka lertxundirekin batera Asongo horman eskalatu dudan bideak,  izenburu hunkigarria dauka, nire testuarekin bat egiten duen hitza.

  

Uztaila izateko goiza lainotsua eta freskoa zen, euri fin batek bustitzen gintuen, malda  astunean gindoazen gora, belarra, aitzinean ehunka abelburuen elikagai izango zena, altu  eta hezea zegoen, frakak blai eginda geneuzkan. Ez da distantzia luzea herritik hormara  dagoena, ahalegina ordea handia eskatzen du.

  Sei luze ditu Empatía bideak, eta horrela gainditu genituen guk: Lehen luzea hasiera nondik  den ez da errez ikusten, bi parabolt daude bata bestetik gertu. Guk, era askean, bigarren  parabolta txapatu ondoren, eskuinean dagoen zuhaitz bat erabiliz eta altuera pittin bat hartuz paretara eranstera lortu genuen, nahiko eroso, hortik aurrera asko eskalatu beharra dago  luze hau kateatzeko.

   Bigarren luzea antzekoa da, graduz gutxiago izan harren. Bosteko kamalota beharrezkoa da  tramu bat babesteko. Lasai hartzeko luzea dela, inongo presarik gabe, iritzi diot. Izugarri gustatu zitzaidan.

  Hirugarrenak ere diedro sistema berdina segitzen du, baina arrakala ez da ain zabala.  Erorikoa posible bat edozein momentuan gerta daiteke, hauts beltz batek estaltzen ditu  heldulekuak, zalantza eta zailtasuna nahasten dituen konbinazio esplosibo bat sortzen da.

.

   Laugarren luzea bideak duen zailena da. Azaldu behar dut lehen paraboltaren txapa falta zela. Ez da lehen aldia nere idatzietan hau komentatu izan dudala, kordinoren bat zintzilikatua uzteak txapetan arriskuak dakartza; haizearen eraginez askatu egiten dira tuerkak, eta txapak erori egiten dira. Jakinen gainean giñan falta zela, txapa bat eta tuerka generaman gurekin, Ariziok eskatu zigun jartzeko, eta hori egin genuen.

   Puntu horretatik zintzilik hasi genuen luzea, lehen txapa kokatu eta gero. Luze teknikoa iruditu zitzaigun, ez genuen kateatzea lortu, baina pauso guztiak era askean atera genituen, nere ustez duin igo genuen, Jentilbaratzan ikasitakoak ongi aplikatzea lortuz.

      Bosgarrena luzearen pauso klabea tetsu batean dago, ez da polita, ondoren datorrenak salbatzen du luzea, elegante terminoetaraino.

  Seigarrena graduz baxuena da, baina konpromisoz handiena, ez dakit zergatik baina   luze hauek ikaragarri gustatzen zaizkit.

   Bide oso ona da Empatía, asko gustatu zaigu, baina ez naiz ausartzen gomendatzera, zeren hau egin ezkero erantzukizuna hartzen ari naiz, eta ez nago prest horretarako.