PEÑA KARRIA - Retxolaria

 

Tximiniek kanporatzen dituzten kea zuriak teilatu gorrien gainetik zehar ihesean doaz, haize hotzak urrutira daramatza, zerua belzten duten laino ilun eta lodiek irensten dituzte.

Karrikak jendez hutsik daude, soilik txingar usaina atzematen da, eta guztiz estaltzen nau, su ondoetan erretzen ari diren zur esentzia da, etxeetako horma sendoen atzean, epelean, jendea bildua dagoenaren aroma salatzailea.

Kaleetatik zehar noa norabiderik gabe, eskuak poltsikoetan, nire pauso motel eta pisuak harri gastatua igurztean ez dute hotsik ateratzen, ehunka urtez, eta milaka oinek zapaldu duten lauza labainkorrari doinua lapurtu diotela dirudi, bakardadearen sentsazioa handitzen dit honek, eta gehiago hozten nau bihotza, negua ate joka dugu.

Urteroko nahasmena dut hau, zaia egiten zait udako kolore alaiak utzi eta neguko tonu tristeetara ohitzea, berdea izan da beti nire kolore gustagarriena.

Aste luze bat euritan pasatzea gehiegi da, nik argitasuna eta giro lehorra behar dut, Goierriko zuloa utzi eta hego aldera jaistearekin nahikoa izaten dut gehienetan.

Ez nekien nora jo, eskalada egingarri batzuk nituen buruan, hauetariko aukera bat toki berria ezagutzearena zen, Peña Karria.

Valderejo natur parkearen inguruan dago mendi eder hau. Ipar aldeko horma ezaguna nuen, aspaldiko kontuak dira hauek. Iñakitok eraman ninduen behin, oroitzapen ederrak gordetzen ditut garai horietatik, baina ez genuen deus eskalatu, eskalada askea zen gure nahia, ez genituen gauzak garbi ikusi.

Irakurria nuen hegoaldeko hormetan bide batzuk bazeudela, ekipatuak gehienak. Bideak osorik ekipatuak egoteak maiz hozten dizkit eskalada hauek burutzeko nire gogoak, horma handietan gehiago gustatzen zait trad estiloan aritzea, nahiko parabolt txapatzen ditut kirol eskalada egitean.

Sorpresa atsegina izan da horma hau, Retxolaria bidea asko gustatu zait ere, zintzo jokatuz esango dut, ez nuela kalitate hori espero, gozatu egin dut.

Plaka eskalada da orokorrean, grisa eta kalitate ezin hobeagoa duena.

Hasiera kuriosoa du bideak, egitura bitxi batetik hasten da, naturaren kapritxo zoragarria.

Lehen luzea, eskalada zailtasunez, 6b markatzen du krokisak, niri ez zitzaidan iruditu, nik kateatu nuen eran 6c+ izan daiteke, trabeska egiten den plaka pauso teknikoa da, hanka eskasak eta hatzentzako alboko heldulekuak, kostatu zitzaidan ikustea.

Bigarrenak hantzeko joera du, plaka gris eta konpaktua da hasieran, hormaren zailtasunak saihesteko luzeak eskuin alderako joera hartzen du.

Hirugarrenak ez du helburu handirik, metroak irabazi eta zulo ikusgarrira iristea ez bada.

Laugarren eta azken luzea horma tente elegante batetik doa, eskuzabala heldulekuetan, eskalada ederra eskaintzen du.

Gogoz iristen zara Peña Karriako ertz zorrotzera. Behin baino gehiagotan pentsatu izan dut mendiak eta hormak igotzeko nire afizioa, paretaren beste aldean zer dagoen, edo han goitik zer ikusiko dudanaren jakin minean dagoela. Oraingoan ere nire kuriositatea asetzeko egin nituen ahaleginak merezi izan zuten, behatoki aparta da hau.

Araba eta Burgos arteko mugan galdua dugu mendi harritsu hau, eta ez dut garbi irudizko marra horren zein aldetan kokatu gailur zorrotza; agian trafiko seinaleak eta kartel ofizialak bi hizkuntzetan idatziak dauden zonaldean, edo baliteke hauen bizilagun diren aldean lekutu, hizkuntza bakanean aritzen diren mundu kontrajarrian. Bost axola, naturaz gozatzeko ez da geografia politikoa menderatu behar.

Lau haizetara begiratu dezakegu gaindegi pribilegiatu honetatik, eta zin egiten dut hor goitikan, paisaia aldetik behintzat, ez dagoela aitzakiarik. Baso nahasia da gehien bat begi aurrean azaltzen zaiguna; piñu, haitz, eta arteak osatzen dute orokorrean naturaren aldarria izendatu dezakegun ingurunea. Eta noski, hortik zehar sakabanaturik herrixka bakan batzuk agertzen dira, bizi irauten mendeak daramatzatenak, denbora luze hori inguruarekin bat egiteko baliatu izan dutela dirudi.

SIERRA CANTABRIA - PALOMARES - Haitzaren mintzoa

 

Hatz nekatuak zulotxoan sartzen ditut eta, behatz mugimendu suabeaz, pianistak pianoari musika doinuak ateratzeko teklak laztantzen dituen moduan, harrizko barrunbearen intimitateak arakatzen hasten naiz.

Harri gozoari egiten dizkiodan igurtziak ez dira presatsuak, ez diot arrokari nire urduritasuna transmititu nahi, kontrakoa, lasaitzea da helburu. Behatz puntetan sentitzen dut haitzaren zimurdura. Begiratu gabe, soilik atzaparren mugimendu leun batekin, saiatzen naiz ulertzen helduleku minimo horrek esan nahi didana; zein den bere funtsa, zenbateko erresistentzia duen, nola heldu dezakedan egokien, eta horrela, nire ukimen zentzumenari esker, lortzen dut haitzarekin komunikatzea.

 Orain gure energiak bat egin dute, haitzarekin mintzatu naiz, jakin erazi dit zer emateko gai den. Nik sinetsi egin diot, aurrera tiratu behar dut.

Haitzaren mintzoa. Ze izen ederra eta egokia eskalada bide batentzako. Zeren, kontziente edo inkontziente, haitz hormatik gora goazenean, haitzarekin komunikazioa sortzen dugu, eskalatzailearen zentzuak bat egiten du harriaren arimarekin.

Ez zitzaidan erraza egin Iñigo eta Gorkaren bide hau bakarka planteatzea, gauza serioa da. Baina ez da zailtasunean soilik ulertu behar eskalada bide honekin saiatzeko arrazoia; bidaia berak, inguru natural paregabe horretan eskalada eguna pasatzeak pisu handia zuen.

Palomares haitzetan oraindik, eta zorte apur batekin, denon ahaleginaz, horrela jarraitu lezake, eskalada bideak era gordinean aurkitu ahal ditugu.

Eskalada bide hauen garbitasunari logistikaren zailtasuna gehitzen badiegu; bideen azpira iristea, eta bideen hasiera bilatze lanak, alpinismo egun bete bat izango dugu. Ezohiko leku hauetan hurbiltzeak eskaladaren parte dira, hanka sartze minimo batek kolokan jarri dezake igoera guztia.

Hormatik gora egiten dugunean material fixo falta berehala sumatuko dugu; haitza aztertu eta ulertu beharra dugu seguru ibiltzeko. Palomares haitzetan eskalada tradizionala era gordinean aurkituko dugu.

Hiru luze ditu haitzaren mintzoa bideak, zein baino zein hobea.

Azaldu behar dut nik bigarrengoa bariante batetik igo nuela, aurrerago ematen ditut xehetasun gehiago, beraz haitzaren mintzoak berezkoa duen bigarren tiradaz ezin dut iritzia eman.

Hirugarrengoa apoteosikoa iruditu zitzaidan, eskalada paregabea. Zoritxarrez, aurreko luzean dena emanda lehertua nengoenez ezinezkoa izan nuen benetako gozamenera iristea.

 Kostatu zitzaidan bidearen hasiera lokalizatzea, gehienetan horrela da, begiratzen nuen edozein lekutik izan zitekeen posible hastea.

 Bideak nondik jotzen zuen asmatzeko kapaz izan nintzenean, bertara iristea bihurtu zen arazo. Azpiko baso itxia ezaguna nuen tranpa bat zen, latz sufritu genuen aurreko batetan Lete eta biok hagin handi bidea eskalatu genuenean.

Artea zuhaixka txiki eta gogorren adarrak baztertuz, hosto garratz eta sastraka traidoreen ziztadak sufrituz, bide hasieran dagoen metro karratu garbira iritsi nintzen. Ziztu batean prestatu nituen trasteak bidearekin hasteko.

Lehen begiradan, baina batez ere behatz punten lehen ukituan, harriaren kalitate onez konturatu nintzan; kareharri zuria, lakatza, kapritxokoz formaz osatua, eskaladarako espresuki sortua.

Lehen luzea, zailtasun kontuetan, gehikora dela azalduko dut; lasai hasten da, eskalada pauso errazak ditu, ongi babesten direnak. Igotzen goazen eran paretak zutitutasuna hartzen doa, zailtasuna handituz. Azken zatian adi egon beharra dago, ez oiko zeharkaldi bat egin beharrean izango gara, gauden diedroa zabala utzi, eta gure eskuinetara kokatua dagoen bilera bila joan beharko dugu.

Bigarren luzean, argibideak eskatzen dituen tirada da hau, arrakala oso nabaria dago bileraren gainean. Ikusi nuenean, eta bati bat Gorka eta Íñigo ezagutuz, ez nuen inongo dudarik izan hortik igoko zirela pentsatzean, gehiago esango dut, nire Totem jokoa apustu egiteko kapaz izango nintzan bi txapeldun horiek hortik igo zirenen alde. Eta ez nuen krokisa begiratu.

Ongi babesten da arrakala eder honen hasiera, baina berehala konturatzen zara zailtasun handietan sartu behar zarela. Zailtasunari ez nion gehiagoko garrantzia eman, Gorka eta Íñigok gogor estutzen dute arrakala eskaladan, eta nork daki, teknika on batek dena egiten du.

Hasierako fisura zabalak diedro itxi batetara eramaten zaitu, hemen hasten dira komeriak, zaia da babestekoa zati hau. Mikrofisurero bat sartzea lortu nuen, eta eskalada pauso zail batzuk egin beharrean izan nintzan hortik atera ahal izateko . Erorketa garbia da, paretak atzera tiratzen du, pare bat sake jo nituen gainditu aurretik.

Ondoren, irteeran, arrakala berriro ere handitu egiten da, friendak gogoz kokatzen dira hemen, baina zailtasuna handia segitzen du izaten, nire uste apalean zazpigarren gradu altuaz ari gara hizketan.

Bilera ez dago muntatua, zuhaixka batetan egiten da.

Luzea garbitzean, errapelatzen ari nintzela, konturatu nintzan nire hanka-sartzeaz, iltze bat ikusi nuen ezkerretara. Amorru garrasi bat atera zitzaidan nire eztarri lehorretik, asko estutu behar izan nuen luzea gainditzeko, eta lehertua nengoen.

Hirugarren tiradak eskaintzen duen eskalada paregabea da, plaka, kalitate handikoa.

Hasierako metroetan daude luze honen zailtasunak, eskalada pauso tekniko batzuk dira, ez nituen batere gozatu, hankak hazita nituen, txikituta, ahal nuen bezala igo nintzan.

Bide osoan dagoen parabolt bakarra txapatu ondoren horma etzan egiten da, baina ez eskaladaren kalitatea, plaka konpaktu batetik gora egin beharra dago, ongi auto-babestea eta nabigatzea dira klabe.

Mahast ondoak fruitu preziatuaz apainduak daude, nekazariak hasiak dira uzta jasotzeko lan neketsuan, eguna azken argietan dago; ze plazera, ni hemen nago guzti hau kontenplatzen. Gauza sinple hauetaz gozatzea da mendizaletasunaren unibertsitateak erakutsi didan garrantzizkoena.

 

 

ATXARTE - Alluitz - Friend festa

 

Barre egiten dut nire azken ateraldiarekin, irribarrea ezpainetan dudala idazten ari naiz izan dudan burutazio basiko hau: friend festa bidea eskalatu berri gara, baina gure arnesean generaman materiala ikusirik tótem festa deitu al geniokeela bururatzen zait, edo hobeto oraindik; totemek jatorri euskalduna kontuan harturik, friend hitza ordezkatuz, lagun festa deitzea aldarrikatu beharko genuke.

Ray Jardine ipar-amerikar eskalatzaileari zor diogu arrakaletan aseguratzeko erabiltzen ditugun gailu mekanikoen sorkuntza, bere asmakizuna izan omen zen, friend hitzaz ezagutzen ditugun aparatuak dira hauek. Hau 1975. urtean izan zen. Gailu astun hauek, itxuraz, gutxi dute gaur egun ditugun friendekin, printzipio mekanikoarena soilik.

Nik laurogeigarren hamarkadan ezagutu eta erabili nituen friendak lehen aldiz, marka espainola batenak ziran, Calma etxekoak, amigos del galayar izenez saltzen zituzten. Ipar- Amerikarren lehen friend harren antz handia zuten, prezioz berriz merkeagoak ziran.

Urte asko pasatu dira garai erromantiko haietatik, eta itzuliko ez den denbora horretan friendak asko hobetu dira. Urte mordo hauetan marka bat gailendu da beste marken artetik, gure arnesetan ez ziren beste friendik ikusten, ez zuten konpetentziarik.

Harrigarria dirudien arren, Euskal marka bat, produktu berritzaile batekin, merkatu hankaz gora jartzea lortu du, marketinean ia gasturik egin gabe, eskalatzaileak probatu eta gustuko izan dute, ongi eginiko gauzen ondorioa dudarik gabe.

Gogoratzen dut Mikel Apezetxeak deitu zidan egun hori, Santa Bárbaran zitatu ginen, friend prototipo bat nahi zidan erakutsi.

Hitzordura ez nuen hutsik egin, beti gustatu izan zait konplitzea, baina esan beharra daukat ez nekiela ongi zertara joana nintzan.

Mikelek lehen tramankulua hura nire eskuetan jarri zuenean; aparatu astuna, eta tamaina handiko bat zen, poleaz josia, lehen begiradan zatarra iruditu zitzaidan. Mikel nire iritzia jasotzeko irrikan zegoela bistan zen, eta orain une horietan pentsatzen dudanean gaitasun eza izan nuela uste dut,- beste friend bat gehiago dek- esan nion, benetan tresnaren berritasunak, eta honek zekarzkien onurak ikusi gabe. Era bat oker nenbilen, ez nintzen kapaz izan friendaren bentajak ikusteko.

Naiz eta hasierako prototipo harrek gaur eguneko totemekin, itxuraz behintzat, zerikusi gutxi izan, printzipio berdinean oinarritzen da, zuzenean espeketatik zintzilikatzen zara, ez ardatz zentraletik, beste frienadak bezala, ez nintzen kapaz izan desberdintasun honen onurak ikusteko.

Zortez Mikel ez zen etsi, horrek asko pozten nau, bere produktuan sinesten zuen, adore izugarriaz aurrera segituz, !!! bejondeizula Mikel !!!, !!! Zorionak !!!. 

Lehertua nago, dena emanda, atzo friend festa bideak nire hobenak atera zituen, eta orain biharamuneko ajea pagatzen ari naiz.

Igande goizean genuen zita Íñigo Andolak eta biok, zazpietan geratuak ginen Atxarten.

Nik nahiago izan nuen larunbata iluntzean, azken orduan, Durango aldeko haitz paregabeetara gerturatzea, eta bertan lo egitea, horrela lasaiago ibiliko nintzan igande goizean.

Epela zen goiza, hego haize leun batek goxatzen zituen bazterrak, eguna bero zetorrela ez zegoen dudarik.

Friend festa bideak Alluitz mendiaren mendebal aurpegia igotzen du. Harri zuria, gogorra, eta kalitate handikoa duen mendi eder hau, Atxarte bailara aldean, hertz, orratz eta paretaz josia dago, kaosa sentsazioa azaleratzen du. Ez dira horma hauek altuak, gehienez ehun metro izango dituzte handienak, baina hauetako orratz batzuk segidan eskalatzen badituzu metro dezente ateratzen dira.

Sekula bukatzen ez den bidea da friend festa. Kontzeptua sinplea dauka, orratzak banaka kateatzearena, azkenean eskalada maratoi batetan, ia bostehun metro eskalada garbi sartzen dituzu gorputzean.

Laurehun eta berrogeita hamar metroetan, friend festak soilik bi parabolt txapatzen ditu. Honek, guztiok dakigun bezala, zailagoa, eta mantsoagoa egiten du igoera, egun osoa behar izango dugu eskaladarako; guk zortzi ordu luze behar izan genituen burutzeko.

"Lagun" festa bideak, gora, bera eta zeharkaldi asko ditu, ez da erraza trazatua segitzea, are gehiago, "Atxarteroa" ez bazara. Krokisa nahiko ongi egina dago, eta lagungarri izango dugu puzle piezak muntatzeko.

Sekretu bat kontatu zidan Íñigok azken luzea egina genuenean, III. graduko hertza. Lepo txiki batean geunden sokak biltzen, puntu honetatik, oinez, hartzen genuen Alluitzeko mendebal bizkarra. Gure aurrean horma dotore bat zegoen, berrogei eta hamar metro izango zituen. Pareta hau ez da festan sartzen, baina eginiko dinamika horretan sartu al genezaken.

Pertsonalki aukera horretan pentsatzea bakarrik, luze bat gehiago geratzen zela, hotzikarak ematen zizkidan.

Friend festa bukatu genuen, arnesean generaman Totemi txispeak ateraz, zin degizuet parranda ezin hobea dela, aje handia uzten duela.

Iñigok, lagun desberdinekin batera diseinatutako kateatzea da hau, baina berak dioen bezala, - hobetu daiteke -, !!!aupa gazteak!!!

 

 

 

 

ASPE - Anaya

 

Harritua geratu nintzen ikusi nuenean, ez dira oikoak taberna iskin hormetan eskegita aurkitzea, koadroak balira bezala, eta bitxikeri hau atsegina egin zitzaidan.

Kirol batzuetan ohikoagoak dira horrelako oroigarriak; nork ez ditu ikusi Euskal Herriko tabernetan zintzilik, aretoko horma garrantzitsuenean gainera, Marino Lejarreta txirrindulariaren argazkiak, eskaintza zintzo bat sinatuaz. Edo futbol taldeen posterrak, jokalari guztiak bata bestearen ondoan serio daudela, taberna barrako leku hobenean, aldare batean baleude bezala.

Iñaki Perurena ere ohikoa da tabernetako zintzilikarioetan, hirurehun kiloko harri zahar bat bizkarrean altxatzen ari dela ageri da beti, ahalegin basatiak irribarrea ahotik kentzen ez diola. Baina eskalada bide baten krokisa taberna horma batean eskegita sekula ez nuen ikusia nik.

Pirinioetara joan etorrian geldialdia derrigorrezkoa izan dugu beti, kafe azkarra hartzeko, edo bokata lasai bat jateko, beti egin zaio tarte bat ohitura oni.

Eskalada egun emankor horietako baten ostean bokata bila geratu ginen Puente la Reinan dagoen Anaya tabernan. Ez zegoen inor barran eta itxaron aldia luzea egiten ari zitzaigun, gose geunden. Ez dut gogoratzen ikusten lehena ni izan nintzen, edo egun horretan nirekin zegoen laguna izan ote zen, buruan dut biok batera gerturatu ginela horman eskegia zegoen koadro bitxi hori aztertzera, eta tentuz begiratu genuela partekatzen zuen informazioa, argazki handi batean Aspe mendiaren hego horma ageri zen, Anaya eskalada bidearen krokisa zuen marraztua.

Bakarka saiatzeko asmoa nuen Anaya bidea, soka lagun bila dei batzuk egin ondoren B plana zen hau. Azken orduan Xabi elkartu zitzaidan ahalegin horretara, Nerearekin aterata zegoen bi jai egunak pasatzera, Nerea prest zegoen eskaladak irauten zuen ordu luze horietan zain egoteko; muxu handi bat zuretzako Nerea. 

Xabierren deia atseginez jaso nuen, furgoneta martxan jartzen ari nintzan unean izan zen, Aisan geratu ginen afaltzeko.

Gogoko dut Aisa, Pirinioetako herri asko bezala, gustu handiz dastatzen dut isurtzen duten lasaitasuna, heldutasunaren patxada dela iruditzen zait.

Naiz eta Aisa Aspe mendiaren magalean ezkutatua egon, astebururo mendizale andana hurbiltzen zaio, herriko egunerokoa hankaz gora jarriaz. Mendizaletasuna gehitzen doan kirola da.

Gure furgoneta langa ondoan utzi genuenerako kotxe ilara luzea zegoen bidearen bi alboetara, lasai ibili ginen goizean, Nereak gurekin egin behar zuen Aspe hego hormako hurbiltzea, ondoren irakurtzen lasai geratzeko asmoa zuen, honek eskalada burutzeko presa zertxobait arintzen zuen.

Atzetik, hurbiltze bidean, lauko sokada zetorren, Aisako lepoan hasten den murciélagos ertzean pare bat zenbiltzan, Aspeko hego hormaren azpira iritxi ginenean bi sokada zeuden beraien igoerekin hasten, ez nuen espero horrelako Pirineismorako afiziorik.

Horietako sokada bat Anaya bidean zegoen, sorpresa gozoa izan zen Iosu Ulazia eta Igor Lasa zirela konturatu nintzenean, horrelako ezusteak atseginak ditut, ez dut imajinatzen leku hoberik lagun zaharrak agurtzeko.

Asko gustatu zitzaigun Anaya bidea Xabier eta niri, bidea ongi trazatua dagoela iruditzen zaigu, bati bat lehen partean, ez baita erraza kalitatezko horma bilatzea.

Hirugarren luzean, azken zatian, bideak eskuinera trabeska nabarmen bat egiten du, guk bilera bat beharrean izan ginen, ezin izan genuen luzea bukatu, friend eta fisureroz muntatu genuen bilera diedro batean. Sokak kriston igurtzimendua egiten zuen, nahiago izan genuen aukera hau erabili. Ondorengo luzea pareta gorriaren azpiraino egin genuen, zelaitxoan dagoen bloke handia arte.

Bigarren zatiko arroka gorriak eskaintzen duen eskalada ezin hobea da, gozatu egin genuen arrakala leun horiek igotzen. Txalotzekoa iruditzen zait, zati honetan, sortzaileek egiten duten seguru mugikorren erabilpena, bi luze oso, bilera barne, seguru fixorik sartu gabe, ez da ohikoa, are gutxiago klasiko bihurtu den bide batetan.

Jaitsiera beste gauza bat izan zen, zerua erori zitzaidan gainera, ezin nuen sinetsi begi bistan nuena, sutan jarri nintzan, Xabier atzetik haluzinatua zetorren, ez zen gutxiagorako nire maldizio erretolika entzunda.

Ba dira gustu txarrez eginiko gauza asko, ikustearekin soilik begietan min egiten dizuten horietakoak, hau horrelako bat da; errapeletara eramaten zaituzten pintura marka gorriaz ari natzaizue.

Ba dakit zertarako sortuak izan diren marka horiek, zein funtzio bete nahi duten, baina uste dut ez direla beharrezko, inguruari izugarrizko kaltea egin diotelako, leku eder hau zatartzen dutelako, egoismo hutsa da; Ez al dira aski beti erabili izan ditugun harri dorreak? "hitoak", lekua ez da hain konplikatua, errapelak dauden lepoa bilatzeak ez du arazorik. Noski, lehenik krokisa begiratu, edo gurekin hartu behar izan dugu, eta dirudi hau lan nekeza dela.

Aspera igotzeko ohiko bide bat da kanal hau, neguko baldintzetan bati bat, eskalada gidatan azaltzen da. Hego horma eskalatu ondoren jaisteko erabilia izan da ere, "hitoak" or daude; zer beharra dago marka itsusi horiek egiteko? Espero dut pinturarena joera ez bihurtzea bestela gureak egin du.

Asko gustatu zait Anaya bidea, benetan gozatu egin genuen Xabi eta biok, Aspeko hego horma aurkikuntza zoragarri bat izan da niretzako.